MANUEL MARÍA POSE, FILÁNTROPO DE ZAS

Manuel María Pose de Prado naceu o 19 de abril de 1846 no lugar de Vilar do Mato, parroquia e concello de Zas. Era fillo de Francisco, natural do mesmo lugar, e de Baltasara, natural da parroquia de San Pedro do Allo (Zas). Con 16 anos decide emigrar e trasladouse á Arxentina, instalándose en Magdalena, pequena cidade na provincia bonaerense. Neste momento a provincia estaba pouco poboada e as vías de comunicación eran escasas, pero isto non o arredou dos seus propósitos de apostar polo rural en vez de facer como a maioría dos galegos emigrantes que se asentaban na capital. Converteuse xa que logo en estancieiro no partido de Olavarría, tamén na provincia de Buenos Aires. Empezou comerciando con la, pero non tardou en ampliar o negocio ao ramo gandeiro. Mercou a baixo prezo moitas terras que co paso do tempo multiplicaron o seu valor, conseguindo así unha importante fortuna.

Portada d'El Eco de Galicia no que se
publica o legado de Manuel Mª Pose

Parece ser que fixo unha viaxe á súa terra e contemplou todas as necesidades que tiña a súa vila natal, prometendo remedialas algún día. A súa cómoda posición social na Arxentina fixo que se lle ofrecesen postos de importancia nalgunhas sociedades bonaerenses, cargos que sempre rexeitou, pois dicía que o que querían del era só o seu diñeiro. Pasou os seus últimos anos nun modesto hotel de Buenos Aires, retraído e tranquilo, ata que o 14 de decembro de 1904 morreu na capital arxentina. Foi enterrado no cemiterio do Norte, coñecido como Recoleta.

O día 23 do mesmo mes abriuse o seu testamento, e todos aqueles que o acusaran de avaricia por non querer participar nas sociedades de emigrantes, comprobaron que os seus cartos tiñan un mellor destino. Nese testamento deixou disposto que se fixesen as seguintes doazóns: 50 mil pesos arxentinos para o Hospital Español de Buenos Aires, outros 50 mil para a Asociación Española de Socorros Mutuos de Buenos Aires, outros 50 mil ao Asilo de Nenos Desvalidos de Buenos Aires, 10 mil pesos ao Hospital de Olavarría, 50 mil ao Hospital Real de Santiago de Compostela e outros 50 mil ao Hospicio desta cidade. Por último doa 100 mil pesos para a fundación e sostén dun Colexio Mercantil en Zas.

Con todo, ao pouco tempo de abrirse o testamento, unha filla natural de Manuel María, que fora silenciada nel, reclamou as citadas cantidades como súas. Para evitar problemas e preitos interminables, negociou coas entidades arriba citadas que demandaran os cartos, ofrecendo nestes casos o dez por cento da cifra que outorgará seu pai. Así o fixeron, por exemplo, a Asociación Española de Socorros Mutuos ou o Hospital Español. Para o primeiro conta Pesqueira (1919: 70-71) que aceptaron os 5 mil pesos "recibidos de los herederos del señor Pose y de acuerdo con el arreglo celebrado con ellos, entregando además la suma de 2500 en concepto de donativo de dichos herederos". En Santiago de Compostela tamén demandaron os cartos desde o hospicio, grazas a que as autoridades municipais nomearon dous xestores (os señores Pardo González e Pérez Neu) para facerse cargo do legado de Pose. Con el puideron reformar a Casa de Beneficencia, cun novo e amplo comedor, repuxeron o chan dalgunhas estancias, cuartos de baño, ximnasio etc. Como agradecemento ao zasense, o concello compostelán, a proposta do edil republicano Santiago López Naveira, fíxolle unha pequena homenaxe póstuma en 1916, coa colocación dunha placa nesa Casa Hospicio.

Pola contra, desde o Hospital compostelán nada se reclamou, e así aparecerá reflectido anos despois nun artigo na revista Alborada, no que se critica a Deputación coruñesa, encargada de xestionar o cobro para o Hospital, por non molestarse en emular o concello compostelán e reclamar o pagamento desa doazón (Xa no seu momento se critica nas páxinas d'El Nororeste que a Deputación non tivese unhas palabras de gratitude para o doador). Un caso similar ao do organismo provincial debía ser o do concello de Zas, pois dos cartos para a fundación do Colexio Mercantil nesta vila nunca se soubo. Era bo coñecedor Manuel M. Pose da necesidade dunha boa educación para triunfar na vida, sobre todo se se ten que pasar polo trauma da emigración.

Da importancia que tivo no seu momento dá conta o historiador Alberto Vilanova, quen sinala que “al lado de Blanco Lema, García Barbón, Naveira, Amboage, Da Guarda, Zapata, López Cortón, por no citar más que los últimos, tenemos que colocar a Manuel María Pose”.

Bibliografía:

• Anónimo (1904): "El Sr. D. Manuel M. Pose. Un nuevo filántropo galaico", El Eco de Galicia nº 475, Buenos Aires, 30 de decembro, p. 1 [Reproducido co título "D. Manuel M. Pose. Un filántropo gallego" en Follas Novas nº 405, La Habana, 5 de marzo de 1905, pp. 2-3].
• Anónimo (1905): "En la Diputación Provincial. El legado de Buenos Aires. ¡Ni un recuerdo!", El Noroeste, A Coruña, 30 de abril, p. 1.
• Anónimo (1913): "Noticias de Galicia", El Eco de Galicia nº 789, Buenos Aires, 30 de setembro, pp. 5-6.
• Anónimo (1916): "La Nochebuena", El Correo de Galicia, Santiago de Compostela, 26 de decembro, p. 3.
• Anónimo (1916): "La fiesta de la Casa Hospicio", Diario de Galicia, Santiago de Compostela, 26 de decembro, p. 1.
• Anónimo (1916): "Homenaje muy simpático. En la Casa-Hospicio", Gaceta de Galicia, Santiago de Compostela, 27 de decembro, pp.1-2.
• Anónimo (1925): "Noticias", Alborada º 1, Buenos Aires, agosto.
• Libro de Bautizados. Parroquia de Santo André de Zas, Libro 2, folio 183.
• Pesqueira, Joaquín (1919): Historia de la Asociación Española de Socorros Mutuos de Buenos Aires, Buenos Aires: AESMBA.
• Rei Lema, Xosé Mª (2005): "Manuel M. Pose, filántropo de Zas", La Voz de Galicia, Carballo, 13 de outubro, p. 14.
• Vilanova, Alberto (1966): Los gallegos en la Argentina, Buenos Aires: Ed. Galicia, vol. 2.