 |
| [Foto: Nerio, 1920] |
José Carrera Fábregas naceu na vila de Corcubión o
19 de marzo de 1857 nunha familia acomodada e de certo prestixio, o que non foi
obvice para que, con apenas 14 anos, tivese que coller o camiño da
emigración. Este camiño levouno cara a Buenos Aires, onde a vida lle depararía
unha exitosa carreira no mundo empresarial. Este éxito fixo aumentar o seu
prestixio entre a colectividade e así puido formar parte de entidades como o
“Banco de Galicia y Buenos Aires” ou da compañía de seguros “Galicia y Río de la Plata ”, sendo de ambas as
dúas o seu vicepresidente, e presidente da tamén compañía de seguros “España”. Presidiu
a “Sociedad Española de Beneficencia” e pertenceu á directiva do Hospital
Español de Buenos Aires. Tamén desenvolveu un gran labor filantrópico
pagándolles unha pensión a moitos pobres da súa vila natal, ademais de
favorecer os seus veciños que emigraban á Arxentina.
Pero sería despois de morto cando a súa figura
como filántropo se agrande. O seu testamento, feito o 1 de maio de 1918,
sinalaba que posuía valores taxados en 1.600.000 pesos arxentinos “y otros más que adquiriré pues estoy en mi
cabal salud y no veo mi muerte próxima por ahora” (Alasca, 1920). Pero
traxicamente as súas palabras parece que foron un mal fado, pois o 27 de xullo
de 1918 falecía a causa dun edema pulmonar na cidade bonaerense.
 |
| Construción do edificio a comezos de 1926 [Foto: Alborada] |
Unha vez coñecido o seu testamento compróbase que
deixa mandado construír en Corcubión unha escola de artes e oficios. O edificio
que a albergue constará de tres corpos: un central para a administración e o
culto, e dous laterais destinados a nenas e nenos, respectivamente. A escola
levará o seu nome e tanto os seus restos coma os da súa muller, a arxentina
Clotilde Salomone, serán depositados nunha urna que se construirá ao efecto.
Para o sostemento da escola deixa o campo de General Viamonte (na provincia
arxentina de Córdoba), que produce 44.500 pesos de renda anuais. Ao falecemento
da súa viúva será o albacea o presidente do Banco de Galicia y Buenos Aires, ou
un representante do seu directorio, que terá que entenderse co consello de
administración que se cree en Corcubión, que estará formado polo rexistrador, o
alcalde e o cura, quen serán os encargados de que a obra se leve a cabo. Mais
este testamento, por razóns de carácter legal, quedou anulado, e con el o
proxecto de construción desta escola.
 |
| Bosquexo do edificio orixinal (La Voz de Galicia, 1925) |
Non obstante, os testamenteiros e os amigos do
defunto convenceron a viúva para que cumprise a vontade do seu marido. Xa que
logo, entregoulle ao presidente do Banco de Galicia y Buenos Aires, Iréneo
Cucullu, a cantidade de 200 mil pesos arxentinos para a creación dunha fundación.
Cucullu, íntimo amigo de José Carrera, contactou en Corcubión co avogado
Alejandro Lastres Carrera, sobriño do benemérito corcubionés, e eles puxeron as
bases do novo centro, que agora se van fixar no ensino primario e non en artes
e oficios. Encargáronlle o proxecto ao arquitecto coruñés Eduardo Rodríguez
Losada, que deseñou o edificio como deixara expresado Carrera no seu
testamento. No verán de 1921 Alejandro Lastres recibe os fondos e poderes
necesarios para a compra do terreo. Na prensa especúlase con dúas
posibilidades, unha, a preferida, está situada no punto denominado “Muíño de
Vento”; a outra, máis céntrica, é coñecida como a “Horta de Pol”. Desde as
páxinas de Nerio apostan pola
primeira, pois aínda que está a 700 metros do centro da vila, conta co “aire, la luz y los bellísimos horizontes que
se disfrutan en el Molino y son esenciales en toda obra pedagógica, ni la
estética del edificio, de mucho más lucimiento allí”.
 |
| Fernando Blanco e José Carrera, dous símbolos para os emigrantes do partido de Corcubión na Habana |
Antes de que estivesen rematadas as escolas, en
xullo de 1923 chegaron desde Buenos Aires os restos de José Carrera para seren
enterrados aquí, como deixara dito no seu testamento. Malia que en moitos
sitios se sinala que as obras remataron en 1924, polas fotos da revista Alborada tomadas en marzo de 1926 vemos
que non é certo. Xa en xullo de 1925, nas páxinas de La Voz de Galicia, se auguraba que a súa
finalización ía tardar case dous anos. Con todo, no mes de novembro de 1926, o Correo de Galicia anuncia que as obras
están chegando ao final. O edificio
conta con tres corpos diferenciados: un central, de dúas plantas, cunha capela
na planta baixa e a vivenda do mestre na superior; e dous volumes dun só nivel
situados a ambos os lados do central, destinados a aulas e aseos separados por
sexos. O desnivel do terreo solventouse cunha escalinata e dúas ramplas que
cobren a totalidade da fachada.
Aínda que o edificio se rematou a comezos de 1927,
novos problemas adiaron o comezo da actividade escolar nel. Finalmente foi en
1931 cando empezaron a funcionar, grazas ás xestións dos fideicomisos e do
Concello coas novas autoridades da II República. Segundo García (2001) ese
mesmo ano a Fundación José Carrera é declarada de Beneficencia Particular,
sendo gratuítos os libros de texto e o material pedagóxico necesario.
 |
| O edificio hoxe é a Casa do Concello de Corcubión |
O “José Carrera” estivo en funcionamento ata 1959,
cando o Padroado quedou sen fondos. En 1967 fíxose unha remodelación, ampliándoo
unha altura coa eliminación da capela. En 1974 foi cedido ao Concello, que á súa
vez o cedeu ao Ministerio de Educación para destinalo a colexio de EXB, e estaría
operativo ata 1993. Volveu a mans municipais, que o reformou para albergar alí a
Casa do Concello de Corcubión.
Bibliografía:
- ALASCA [Alejandro Lastres Carrera] (1920): “Nuestros filántropos. D. José Carrera”, Nerio nº 3, Corcubión, 1 de agosto, p. 7.
- Anónimo (1918): “Notas bonaerenses. D. José Carrera”, El Eco de Galicia nº 962, Buenos Aires, 30 de xullo, p. 8.
- Anónimo (1918): “Notas bonaerenses. Una escuela más”, El Eco de Galicia nº 968, Buenos Aires, 30 de setembro, p. 8.
- Anónimo (1921): “
- Anónimo (1923): “Desde Corcubión”, El Ideal Gallego, A Coruña, 31 de xullo, p. 8.
- Anónimo (1925): “La ‘Fundación José Carrera’ en Corcubión. Un magnífico colegio”,
- Anónimo (1926): “La ‘Fundación José Carrera’ en Corcubión”, Alborada nº 10, Buenos Aires, maio; s/p.
- Anónimo (1926): “Información de Galicia. Corcubión”, Correo de Galicia nº 1088, Buenos Aires, 28 de novembro.
- García Domínguez, Mª Teresa (2001): “O labor dos emigrantes galegos no eido educativo: o exemplo do Partido Xudicial de Corcubión”, en Entre nós. Estudios de arte, xeografía e historia en homenaxe ó profesor Xosé Manuel Pose Antelo; Santiago de Compostela: Universidade; pp. 729-747.
- García Domínguez, Mª Teresa (2007): "A emigración na comarca de Fisterra cara a América", Vento do Leste nº 14, Barcelona, xullo; pp. 21-23.
- http://mapas.consellodacultura.gal/escolas
Ningún comentario:
Publicar un comentario